NL
België
English
Hoe herstel je van PTSS | Nederlandse Veteranendag 2022
Een trauma is niet alleen zwaar voor jezelf: het heeft ook veel invloed op je familie en vrienden. Daar weten sommige militairen alles van. Net als bijvoorbeeld politieagenten en slachtoffers van seksueel geweld en ongevallen. “Gelukkig is PTSS (een posttraumatische stressstoornis) vaak goed en snel te behandelen”, zegt U-center psycholoog Yaël Smeets (30).
‘Wat is er gebeurd? Hoe zag het eruit? Heb jij ook iemand gedood?’ Familie en vrienden stellen – logisch – vaak veel vragen. “Maar geef je dan antwoord en krijgt de ander een halve paniekaanval? Dan denk je de volgende keer wel twee keer na”, zegt Yaël. Sinds 2016 werkt hij als gezondheidszorgpsycholoog en EMDR Europe practitioner (traumabehandelaar) bij U-center. In de internationale kliniek behandelt hij bijvoorbeeld regelmatig getraumatiseerde militairen. Ook die vinden het lastig om over hun trauma te praten. Maar ermee blijven rondlopen, ontwricht je hele leven en dat van de mensen die belangrijk voor je zijn. Wat is helpend in deze situatie?
“Aandacht en begrip helpen altijd”, zegt Yaël. Daarom zoiets als Nederlandse Veteranendag op 25 juni 2022. Met activiteiten door heel het land bedankt Nederland meer dan 100.000 militairen die zijn ingezet voor vrede. Kwam iemand thuis met PTSS? Dan is er echter meer nodig.
Een posttraumatische stressstoornis – dit is het
Bij PTSS ben je niet zomaar in shock na een of meer nare gebeurtenissen – dat is normaal. Maar na een maand of langer is je lichaam nog in verhoogde staat van paraatheid. Je zenuwstelsel is ‘vastgelopen’. Dat gaat bijna nooit vanzelf over.
“Daar word je gewoon een ander persoon van”, zegt Yaël. “Schrikachtig, hyperalert, snel geïrriteerd… Ook word je creatief in herbelevingen voorkomen. Zoals films en vuurwerk vermijden of je verdoven met drank of cannabis. Dat maakt het alleen maar erger.” PTSS leidt ook vaak tot andere psychische stoornissen, zoals een slaap-, stemmings- of angststoornis, of een verslaving.
Quote
Eén sessie EMDR kan al verlichting geven.
Advies voor naasten
Bepaal je grenzen
Heb je een gezin? Dan neemt je partner vaak veel taken over. “Begrijpelijk: die probeert de boel te redden”, zegt Yaël. “Met als gevaar de eigen grenzen over te gaan.” Daarom zijn tip voor partners en belangrijke anderen: “Bepaal je grenzen: wat wil je overnemen? En wil je echt alle details weten van wat er is gebeurd?” Ook adviseert hij om op onderzoek uit te gaan. “Hoe meer je weet over PTSS, hoe beter je ermee kan omgaan. Het is niet de bedoeling dat je er zelf aan onderdoor gaat.”
Trauma in je gezin
Getraumatiseerde ouders geven volgens Yaël ook ongewild makkelijker trauma’s door aan hun kinderen. Vooral als ze vaak woede-uitbarstingen hebben, hun kinderen steeds afwijzen of zelfs verwaarlozen. Dat leidt vaak tot hechtingsproblemen, want voor een kind is zoiets meestal bedreigend en niet te begrijpen. Het denkt: er is vast iets mis met mij. “Het zou al veel schelen als ouders met hun kinderen praten over hun problemen. ‘Papa of mama was net heel boos, maar dat ligt niet aan jou’.” Soms zoekt iemand met PTSS pas hulp als familie of anderen aan de bel trekken. Of als die duidelijke grenzen stellen. Hoe die hulp er dan vaak uitziet?
Deze PTSS-hulp helpt
“Niet te voorzichtig zijn, maar een beetje durven en samen in het diepe springen, dáár heb je wat aan”, zegt Yaël. Moderne PTSS-behandelingen starten daarom met de situatie in kaart brengen. Bijvoorbeeld: wat is er gebeurd, wie is de dader en hoe gespannen word je als je daaraan denkt?
Daarna volg je EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing), vaak samen met cognitieve gedragstherapie (CGT). Doel van EMDR is om negatieve ervaringen als meer neutraal te gaan ervaren. En met CGT leer je niet-helpende gedachten te onderzoeken en uit te dagen. Maar U-center doet meer.
Regelmaat in de kliniek, mindfulness, bewegen, fysiotherapie… “Het is belangrijk om je spanning regelmatig te laten dalen”, zegt Yaël. En soms ook dramatherapie. “Hoe vaker anderen over je grenzen heengaan, hoe lastiger het wordt om ze aan te voelen en aan te geven. Met rollenspellen oefenen we daarmee.
“Veel militairen zijn vergeten wat ze nog meer leuk en belangrijk vinden in het leven”, zegt Yaël. “Hun werk slokt alle aandacht op. Dus ook daar kijken we naar. En ook: hoe ben je als persoon geworden wie je bent? En heb je je gezin misschien een beetje verwaarloosd? We zetten alle therapieën tegelijk in.”
Schaam je niet
Zo’n behandeling kan iedereen een keer nodig hebben. “Want jij, ik, iedereen kan door één traumatische gebeurtenis ontregeld raken”, zegt Yaël. Dat is volgens hem vooral zo als je geen ruimte hebt om het met mensen te delen, zodat de lading minder wordt. Of als je denkt dat het je eigen schuld is en je je daarvoor schaamt. “Gelukkig kan één sessie EMDR dan al verlichting geven.”
Hoe die nare details voor Yaël zelf zijn? “Als therapeut sluit ik me hier op een bepaalde manier voor af, maar ik ben ook gewoon mens. ‘s Avonds thuis denk ik echt nog wel eens: goh, wat heftig. Maar vooral: wat kan ik nog meer doen om iemand van z’n PTSS af te helpen?”
