NL
België
English
Zo betrek je familie en vrienden bij je mentale problemen | Mental Health Awareness Week 2022
“‘Ik had een zwarte hond, zijn naam was Depressie’. Heb je dat filmpje wel eens gezien?”, zegt Jos Smans (62), maatschappelijk werker bij U-center. “Dat maakt altijd indruk op familie en vrienden. Dat een depressie zo ellendig en eenzaam maakt, terwijl je de ander juist nodig hebt om eruit te komen.” Voor Mental Health Awareness Week 2022 deelt hij daarom drie tips: hoe betrek je anderen bij je mentale problemen? En wat als je er alleen voor staat?
“De zwarte hond is in het filmpje een treffende metafoor voor de tekenen en kenmerken van een depressie”, zegt Jos. Hij woont op acht minuten fietsen van U-center en werkt er al vanaf het begin: zo’n veertien jaar. “Ik vind m’n werk zeer boeiend: de mensen die er komen en werken. En de holistische visie spreekt me erg aan. Ik leg er veel passie in.” Het is onder andere zijn taak om familie en vrienden bij de behandeling te betrekken. Hoe hij dat doet? En wat jij ervan kunt leren?
Quote
Terwijl de rest van de wereld van het leven genoot, kon ik het alleen door de ogen van de zwarte hond zien. Dingen die ik ooit leuk vond, vond ik opeens niet meer leuk. (…) Om iets te doen of ergens heen te gaan had ik bovenmenselijke krachten nodig. In sociale situaties snoof hij mijn kleine beetje zelfvertrouwen op en joeg het weg. Mijn grootste angst was dat mensen erachter kwamen.
Tip 1: Informeer je familie en vrienden over je psychische klachten
“Een gebroken been is makkelijker om over te praten”, zegt Jos. “Maar probeer toch eerlijk te zijn. Dan zul je merken dat veel meer mensen psychische problemen hebben.
“Geef je omgeving vervolgens informatie: wat is een depressie of verslavingsgevoeligheid? En hoe ga je er het beste mee om? Dan kunnen ze je beter helpen. “Bij U-center hebben we ook verschillende ontmoetingen met steunfiguren. We laten ze bijvoorbeeld de video over de zwarte hond zien.”
Mental Health Awareness Week 2022
Praten over psychische klachten is ook het doel van de Mental Health Awareness Week, van 9 tot 15 mei 2022. Dit jaar vragen organisaties van over de hele wereld dan aandacht voor eenzaamheid. Want je niet verbonden voelen, heeft grote invloed op je mentale welzijn. Daarom ook Jos’ twee volgende tips om met anderen in contact te blijven.
Tip 2: Verdiep je samen in de drama- en winnaarsdriehoek
“Je familie en vrienden hebben het vaak ook moeilijk met je situatie”, zegt Jos. “Die zijn angstig, moe en weten het ook niet meer. Vaak kom je samen in een zogenoemde dramadriehoek terecht. Dan is het belangrijk dat ze met je meeveranderen naar een ‘winnaarsdriehoek’.”
Dramadriehoek
In een dramadriehoek zijn er drie rollen: die van redder, slachtoffer en aanklager. De redder neemt te veel verantwoordelijkheid op zich en geeft daardoor ook ongevraagde hulp, tips en adviezen. Het slachtoffer wordt hier passiever, kribbiger en veeleisender van en zegt bijvoorbeeld: “Jij begrijp me toch niet en hebt makkelijk praten.” De aanklager is kritisch en oordelend, zoals: “Zal ik het dan maar weer doen?” Waarop het slachtoffer denkt: zie je wel dat ik niet goed genoeg ben?
Winnaarsdriehoek
In de winnaarsdriehoek verandert de redder in een coach, het slachtoffer in een leerling en de aanklager in een supporter. De coach helpt de leerling z’n weg te vinden en houdt hem op een vriendelijke manier een spiegel voor. Ook geeft hij duidelijk z’n grenzen aan om de leerling aan te moedigen zelf het stuur in handen te nemen. De leerling stelt zich leergierig op en denkt niet: het gaat me nooit lukken, maar: van fouten leer je. De supporter moedigt de leerling aan vanaf de zijlijn en vertrouwt op z’n kwaliteiten.
Hoe je die winnaarsrollen als familie en vrienden vervult? “Daarover maakte de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) bijvoorbeeld een vervolgvideo op die van de zwarte hond: ‘Leven met de zwarte hond’”, zegt Jos. “Die laten we bij U-center ook zien aan familie en vrienden.” Wat kun je volgens hem nog meer doen om je familie en vrienden te betrekken bij je mentale problemen?
Tip 3: Maak duidelijk hoe anderen je kunnen helpen
“Om je toekomst te ontwikkelen, heb je de ander echt nodig”, zegt Jos. “Je kunt het niet alleen.” Daarom adviseert hij om de wensen en mogelijkheden van jou en de ander bij elkaar te brengen. Bij U-center maak je daarvoor een toekomstontwikkelingsplan, waaronder een signaleringsplan. Daarin schrijf je op wat je stressbronnen zijn en hoe je reageert als je mentale ‘stoplicht’ op groen, oranje of rood staat. Wat kunnen jij en anderen dan doen? Ook gaat iedereen de deur uit met een weekplanning. “Ritme in je dag is heel belangrijk”, zegt Jos.
Familie en vrienden betrekken: hoe doet U-center dat?
Tijdens de indicatiedag:
- Gesprek (hetero-anamnese) met je belangrijkste steunfiguur en een van je kinderen over je problemen (los van jou, met jouw toestemming, het verslag mag je lezen).
- Psycho-educatie met je belangrijkste steunfiguur (en drie andere cliënten en hun steunfiguren). Hier leer je over mentale problemen, de rol van familie en vrienden en de aanpak van U-center.
In je tweede behandelweek: Gesprek met jou en twee of drie van je steunfiguren over de bevindingen van U-center en het voorgestelde behandelplan.
In je derde behandelweek: ‘Friends & family meeting’ met twee of drie van je steunfiguren. We bekijken de twee video’s over de zwarte hond en bespreken ieders rollen. Wat hebben jullie nodig om patronen te doorbreken?
Aan het eind van je opname: Gesprek met jou en je steunfiguren over je toekomstontwikkelingsplan en wat je daarin vraagt van anderen.
Tijdens je behandeling thuis (ambulante nazorg, wanneer geïndiceerd): Gesprek met jou en je steunfiguren over hoe het gaat met de uitvoering van je toekomstontwikkelingsplan (eventueel relatietherapie in de buurt).
Extra ‘systeemcoaching’: Kan op elk moment tijdens je behandeling.
Wat als je er alleen voor staat?
“Veel mensen met een psychische aandoening komen in een isolement”, zegt Jos. “Zo’n zwarte hond gaat je leven kaderen. Je hebt ook geen zin meer in contact. Maar het gaat erom: hoe pak je de draad weer op? Bel bijvoorbeeld oude vrienden, leer hoe je makkelijker contact kunt maken of kijk naar hobby’s. Bij U-center helpen we je daarbij en werken we aan de oorzaak: waarom ben je zo geïsoleerd geraakt? Anderen betrekken bij je behandeling, vinden we bij U-center dus erg belangrijk. Uiteindelijk moet je thuis verder met wat je hier leert.”
Quote
Net als een echte hond moet je (liefst samen met familie en vrienden, red.) een depressie omarmen, begrijpen en nieuwe trucjes leren. Pas dan geneest 'ie.
Bekijk de video's uit dit artikel
6 minuten
Leven met een zwarte hond
4 minuten
