NL
België
English
Betekenisvol meedoen – De cliënt als mens
Een psychiatrische diagnose is nog steeds vaak taboe en het beïnvloedt de manier waarop mensen zichzelf zien en worden gezien, op een ingrijpende manier. U-center sociotherapeut Brian Gerrits: “Dit taboe zorgt voor angst bij cliënten. Angst om niet meer van de diagnose of het stigma af te komen. Vanuit die angst gaan mensen zich terugtrekken en isoleren.”
Je bent meer dan je diagnose
Ondanks pogingen van de ggz-branche om dichter bij de mensen te komen, staan er nog steeds te veel mensen met psychische kwetsbaarheid en/of psychiatrische aandoening langs de kant. Ook zij zijn kind en misschien ook wel, ouder, broer, zus, collega, medewerker, werkgever en/of vrijwilliger. Zij willen en kunnen hun rol in het leven een bredere invulling geven; maar het blijkt zo makkelijk nog niet. Een diagnose vormt nog steeds een belemmering om mee te doen in de maatschappij. In de laatste week van maart, van 22 t/m 28 maart, vindt de Week van de Psychiatrie plaats. Het thema dit jaar is ‘betekenisvol meedoen’. In deze week vragen we aandacht voor de mens achter ‘de cliënt’.
Quote
Ik zeg vaak tegen cliënten: "jij bent niet je diagnose, je bent een mens, dat is groter dan dat".
Stigmatisering belemmert het herstel
Een psychiatrische diagnose is veelal taboe en het beïnvloedt de manier waarop mensen zichzelf zien en worden gezien, ingrijpend. Men ervaart discriminatie, vooroordelen en uitsluiting. “De deelname aan het 'gezonde leven' wordt hierdoor belemmerd en het herstel wordt eveneens belemmerd”, stelt Brian Gerrits. Twee derde van de mensen met een psychiatrische diagnose stopt met activiteiten en zwijgt over problemen uit angst voor stigma. Dit belemmert het herstel en maakt het voor mensen nog lastiger om hulp te zoeken. “Op het moment dat de gevolgen van stigmatisering zo groot worden, gaan mensen professionele hulp vermijden, ontstaat er hopeloosheid, zelfstigma, depressiviteit en suïcidaliteit”, vertelt Brian. “Ik zeg vaak tegen cliënten, ‘jij bent niet je diagnose, je bent een mens, dat is groter dan dat.”
Quote
Een mens is niet zijn aandoening. Als hij of zij zich gaat vereenzelvigen met zijn ziekte of met zijn diagnose, dan blijft er van de mens als persoon niets meer over.
Aandacht voor jou en je omgeving
Bij U-center behandelen we de cliënt als mens en kijken we niet alleen naar de diagnose. Vaak komen problemen zoals een depressie, angststoornissen, persoonlijkheidsstoornissen of verslavingen niet alleen, maar is er sprake van een verband tussen meerdere klachten. Als specialist op het gebied van meervoudige problematiek begrijpen we ieders situatie en de oorzaken hiervan. We bieden nieuwe inzichten en leren vaardigheden om zelf aan problemen te werken en gedrag duurzaam te veranderen. Zo krijgt de cliënt een effectieve en passende behandeling, met aandacht voor gezin, relatie en werk.
“Een mens is een mens en soms krijgen mensen (ernstige) aandoeningen die zowel lichamelijk als geestelijk kunnen zijn. Een mens is echter niet zijn aandoening en als hij of zij zich gaat vereenzelvigen met zijn ziekte of met zijn diagnose, dan blijft er van de mens als persoon niets meer over. Dit kan ertoe leiden dat de aandoening het overneemt waardoor de mens veel meer gaat lijden. Bij U-center kijken we naar de mens in zijn geheel én naar zijn diagnose”, aldus Nick Schrijnemaekers, behandelaar bij U-center.
“Een mens ontwikkelt zich door zijn achtergrond, opvoeding en omstandigheden. Ieder mens heeft een unieke voorgeschiedenis en zit in zijn eigen situatie. Qua behandeling is het dan goed om een richting te hebben (een diagnose) zodat je beter kunt bepalen wat het beste past. Er zijn veel wetenschappelijk onderzochte protocollen waar goed mee te werken is als er een diagnose gesteld is, maar je moet nooit uit het oog verliezen dat elk mens anders is, evenals een aandoening. Elke aandoening (bijvoorbeeld depressie of angst) is toch bij iedereen anders.”
“Bij U-center is er een sterke onderlinge band vanwege het lotgenotengevoel en er ontstaan vaak vriendschappen die ook na de opname bij U-center blijven bestaan. Ik kan me voorstellen dat cliënten die een stigma (hebben) ervaren, een behandeling bij U-center zullen voelen als een warm bad. Het is fijn voor een behandelaar wanneer cliënten zich veilig voelen omdat dit de behandeling alleen maar ten goede zal komen”, aldus Nick.
Stigma in de ggz
Op de vraag wat stigma in de ggz precies is, antwoordt Nick dat dit niet eenvoudig is te beantwoorden. “Er zijn diverse soorten van stigma en hier gaat het met name over publiek stigma (stigmatisering vanuit de maatschappij) en zelfstigma (waarbij personen in kwestie de negatieve oordelen van anderen hebben verinnerlijkt). Het ontstaan van stigma begint vaak al tijdens de opvoeding. Ook is het cultureel bepaald wat geaccepteerd wordt door anderen en wat niet. Om stigma te voorkomen/verminderen, helpt contact met gestigmatiseerde groepen mits er ruimte is voor vragen en discussie. Ook openheid, voorlichting met de juiste informatie en normaliseren is belangrijk, evenals zorgen voor een breed draagvlak. Als hulpverlener kun je hierin zeker een rol spelen. Probeer je eens bewust te worden van wat je hier zelf in doet en kunt gaan doen als hulpverlener.”
Tips voor behandelaren en naasten
Wat kun je doen om dit stigma te voorkomen als zorgprofessional? Volgens Brian zijn er een aantal dingen die je kunt doen als je werkt in de zorg, maar ook als naaste van iemand met een diagnose. “Wees je ervan bewust hoe je met de persoon of cliënt communiceert en omschrijf de problematieken op een manier die voor de cliënt goed voelt. Probeer hierin ook te handelen vanuit de cliënt en wees niet in gesprek over de cliënt, maar met de cliënt. Stel jezelf ook op als gewoon mens. Ik heb zelf ook wel eens negatieve gedachten over mezelf en ik ben ook wel eens onzeker. Het enige verschil is dat de cliënt hierin is vastgelopen of sterker wil worden. Jij (de cliënt) bent misschien wel weer sterker in andere situaties dan ik.”
Waarom de week van de psychiatrie?
De Week van de Psychiatrie is ontstaan in de jaren zestig. In deze periode kwam veel kritiek op de bestaande maatschappelijke structuren en daarmee ook op de toenmalige psychiatrie en de geestelijke zorg.
In 1974 bundelden actiegroepen hun krachten in een landelijke Werkgroep `Dag van de Psychiatrie'. Wat in 1974 begint met de Dag van de Psychiatrie, groeit al snel uit tot de Week van de Psychiatrie. Wil je meer weten over de geschiedenis? Lees het artikel ‘Wat is de week van de Psychiatrie'. Bron: Week van de Psychiatrie
