Hoe kun je suïcide signaleren en voorkomen

Preventieve interventies bij suicide

Een oud-cliënt van mij, die ik vroeg naar zijn doodswens, was verbaasd dat ik oprecht geïnteresseerd was en hiernaar durfde te vragen. Er kwam zoveel informatie naar boven waardoor hij makkelijker geholpen kon worden. Ook bij cliënten die automutileren vraag ik door naar de onderliggende betekenis van het gedrag. Cliënten geven dan zoveel informatie en stellen zich zo kwetsbaar op. Daardoor heb ik bijvoorbeeld sneller door als iemand innerlijk pijn heeft ervaren. Dat brengt mij bij een opsomming van de preventieve interventies die de risico’s op een geslaagde suïcide of een voortgang van suïcidaliteit kan beperken.

1. Wees betrokken en toon begrip

Ga het gesprek aan zonder oordeel en zonder in te gaan vullen voor de ander wat goed is. Ik heb wel eens meegemaakt dat naasten zeiden: “Stel je niet aan!” Dit zorgt ervoor dat iemand nog verder uit contact gaat en het niet begrepen worden versterkt wordt. Vraag naar wat de ander nodig heeft op dit moment.

2. Verwijs naar 113 en bel samen de huisarts

Doe dit pas wanneer je voldoende signalen hebt uitgevraagd en er ook veiligheid en vertrouwen is om de ander te kunnen ondersteunen.

3. Bespreek op een niet veroordelende wijze de gedachtes en de wanhoop

Vraag daarbij door naar aanleiding, stemming en eventuele plannen. Bespreek, motiveer en verwijs/adviseer.

4. Volg vooral je onderbuikgevoel

Vaak is dit er niet voor niks. Als je het gevoel hebt dat er iets niet goed zit, luister daar dan naar.

5. Wees alert op risicofactoren

Let goed op de factoren die een risico kunnen vormen voor suïcidaal gedrag rondom suïcidaliteit, demografische en sociale factoren, psychologische factoren, gezondheidsfactoren en zorggerelateerde factoren.

6. Doe het samen, en niet alleen!

Ik ben heel blij met mijn collega’s bij U-center en met name ook de psychiaters waar ik samen mee kan overleggen als iemand suïcidaal gedrag vertoont. Tegelijkertijd signaleren sociotherapeuten en ook medewerkers van het restaurant opvallende uitspraken en gedragingen. Samen signaleer en observeer je meer. Draag niet alleen de verantwoordelijkheid, maar betrek familie, naasten die voor de ander goed voelen.

7. Betrek ook hulpverleners

Doe dat zo snel mogelijk nadat je de signalen bespreekbaar hebt gemaakt en wanneer er sprake is van suïcidaal gedrag.

Crisisinterventies bij suicidaliteit

Wanneer er sprake is van een dreiging tot of een poging tot suïcide spreken we van een crisissituatie. In zo’n situatie zijn er enkele crisisinterventies, zoals:

1. Neem contact op met de crisisdienst, huisarts of ggz-instelling

Is er geen contact meer mogelijk en is de dreiging groot? Bel dan hulpdiensten. Zij zorgen voor eventuele overdracht aan de crisisdienst. Mocht diegene al hulp hebben van een ggz-instelling, bel dan zelf de crisisdienst van die instelling. Hebben zij geen crisisdienst, bel dan de eigen huisarts of huisartsenpost.

2. Zorg voor een veilige omgeving

Woont iemand in een flat, sluit dan deuren en ramen of laat iemand bij je logeren. Wees alert op (verstopte) medicatie of spullen. Wees ook alert op de woonomgeving: kapstok, balkon, meterkast, klinken, badkamer, trappenhuis, zolder, etc. Maak de kans op poging en geslaagde suïcide kleiner. Blijf daarom bij iemand ook al wil hij of zij niet praten, wacht totdat de hulpverlening aanwezig is en draag over.

3. Heeft iemand bepaalde noodmedicatie?

Sommige mensen hebben zo nodig medicatie of noodmedicatie die ingenomen kan worden bij een crisissituatie. Deze medicatie kan zowel in een signaleringsplan als een crisiskaart opgenomen worden.

4. Maak een kleine crisiskaart met en voor de ander en/of bespreek deze

Voor veel mensen helpt het om een kleine crisiskaart te maken of een signaleringsplan met noodplan waarin duidelijk vermeld staat welke contactpersonen gebeld kunnen worden, welke ggz behandelaar of instelling ingeschakeld dient te worden, welke medicatie wel en niet gegeven mag worden en tenslotte NAW-gegevens met polisnummer van zorgverzekeraar. Naast een crisiskaart maken kun je ook via www.crisiskaart.nl een aanvraag doen in jouw regio.

5. Maak eventueel een niet suïcide contract

Hierin maakt een hulpverlener of naaste schriftelijke afspraken dat de betrokkene geen suïcide gaat plegen. Hierin worden ook afspraken gemaakt dat hulpverlener of naaste bereikbaar is om de betrokkene te ondersteunen in crisissituaties.

6. Hoe sneller je ingrijpt des te preventiever het werkt

Zo herinner ik mij een situatie van mijn vorige werkgever waarbij een naaste mij opbelde om te vragen of ik langs wilde komen, omdat mijn cliënt zich suïcidaal had geuit. Een uur later zaten we vrijwillig bij de huisarts en twee uur later zaten we bij de crisisdienst. Door het snelle handelen, was een opname niet nodig en herstelde deze cliënt sneller.